فرهنگ یانیق (کورا-ارس) در شمال غرب ایران

این پایان نامه در ارتباط با گسترش فرهنگ کورا-ارس در شمال غربی ایران، بویژه در ارتباط با محوطه های اخیراً کاوش شده کهنه پاسگاه و کهنه تپه سی است. این دو محوطه در استان آذربایجان شرقی، شهرستان کلیبر، بخش خداآفرین قرار گرفته اند. این پایان نامه در پنج فصل و یک پیوست تدوین شده است؛ فصل اول: مقدمه و کلیات طرح تحقیق، روش ها و فرضیه ها. فصل دوم: توصیف موقعیت فرهنگی و طبیعی شمال غرب ایران که در این پایان نامه استان های آذربایجان شرقی، آذربایجان غربی و اردبیل را در بر می گیرد. فصل سوم: توسعه فرهنگ کورا-ارس به بیرون از سرزمین اصلی و سپس تاریخچه کاوش و بررسی محوطه های فرهنگ کورا-ارس در محدوده استان های آذربایجان شرقی و غربی. فصل چهارم: توصیف محوطه های کهنه پاسگاه و کهنه تپه سی، در این محوطه ها در دو فصل کاوش نجات بخشی صورت گرفت: مهم ترین هدف فصل اول در کهنه تپه لایه نگاری و شناسایی توالی لایه ها بود. ترانشه هایی که در بخش جنوب و جنوب شرقی تپه کاوش گردید، گور و بقایای معماری بدست آمده استقرار دوره مفرغ قدیم را بیشتر نمایان ساخت. با توجه به مطالعات انجام گرفته، مجموعه سفالی کهنه تپه سی به کورا-ارس ii-iii نسبت داده می شود. در بین ظروف سفالی نمونه هایی وجود دارد که می تواند به دوره کلکلوتیک جدید نسبت داده شود (به نظر می رسد این تشابه فرمی، نشان دهنده تداوم سنت های سفالی باشد). مجموعه سفالی کهنه تپه قابل مقایسه با محوطه های شمال ارس و حوضه دریاچه اورمیه می باشد. ولی همانندی بیشتری را با محوطه کهنه پاسگاه نشان می دهد. در این محوطه های همجوار مجموعه کورا-ارس ii در ساختارهای معماری متفاوتی بدست آمده است. ساختار کاوش شده در کهنه تپه راست گوشه و در کهنه پاسگاه مدور می باشد. باید توجه داشت که مواد فرهنگی کهنه تپه هنوز به صورت دقیق مطالعه علمی نشده اند و نتایج مطرح شده بصورت نظریه قطعی نمی باشد. در دوره پارتیان و اسلامی در این تپه استقرارهایی صورت گرفته است ولی در محدوده این فصل دوره مفرغ قدیم این محوطه بر اساس لایه نگاری و سفال معرفی شده است. فصل پنجم: در این بخش نتایج مطالعات آماری و گاهنگاری مقایسه ای سفالی کهنه تپه آورده شده است. شباهت اندکی در مواد فرهنگی محوطه های فرهنگ کورا-ارس در پیرامون دریاچه اورمیه (هفتوان تپه، یانیق تپه، گوی تپه) دیده می شود، به رغم این تفاوت ها، این محوطه ها در عصر مفرغ قدیم به لحاظ گاهنگاری، همچنین در جنبه هایی از مواد فرهنگی و معماری با یکدیگر در ارتباط بوده اند. پیوست: معرفی محوطه های عصر مفرغ قدیم در آناتولی و ماورای قفقاز.